Streekhistorie: Een nieuwe ambtsketen voor Wateringen
Vorige week werd bekend dat er een ambtsketen van een van de oude Westlandse gemeenten is verdwenen uit het Historisch Archief Westland. Een van de ambtsketens die er nog is, althans op 20 april 2018 wel, is de 'nieuwe' ambtsketen van de gemeente Wateringen.
Jarenlang maakte de burgemeester van Wateringen gebruik van een standaardketen. Dit was een ambtsketen met sober uitgevoerde schakels, weliswaar in zilver, die als een soort catalogusmodel kon worden besteld.
In 1995 besloten de wethouders van Wateringen dat het tijd werd voor een nieuwe ambtsketen. De gemeente was op 1 januari 1994 een kwart kleiner geworden als gevolg van de annexatie van een groot stuk Wateringen door Den Haag. Besloten werd om een echte ontwerper de opdracht te geven voor een typisch Westlandse keten.
Op 30 april 1995, Koninginnedag, kon de ambtsketen officieel gepresenteerd worden. Dat gebeurde tijdens de traditionele bijeenkomst van de gedecoreerden in de raadzaal aan de Dorpskade. Een compleet verraste Burgemeester Van den Bos kreeg de nieuwe keten omgehangen door wethouder en loco-burgemeester Jan Kleyberg.
Tijdens de raadsvergadering van 30 mei 1995 geeft VVD-fractievoorzitter Bart Kat een overzicht van de symboliek in de ambtsketen. Hij doet dat bij het aanvaarden van een geschenk, een boek over verzetsherinneringen, waar hij als nestor van de raad altijd een dankwoord voor uitsprak.
De ambtsketen is tot december 2003 gedragen en werd op de laatste dag van de gemeente Wateringen opgeborgen in het gemeentearchief door de burgemeester en archivaris Ed Schooneman. Nu bevindt de ambtsketen zich in de kluis van het Historisch Archief Westland. Tegenwoordig wordt de ambtsketen nog een keer per jaar gedragen door de voorzitter van de Klas in de Raad-bijeenkomst voor leerlingen van 5 havo van ISW Hoogeland, die voor hun eindexamen een echte raadsvergadering moeten naspelen met initiatiefvoorstellen die ze zelf hebben gemaakt.
Notulen van de vergadering van de raad van de gemeente Wateringen 30 mei 1995
De heer Kat wenst het volgende op te merken: (...)"Mijnheer de voorzitter, er is nog een tweede gift aan de gemeente in ontvangst te nemen: uw ambtsketen. Weliswaar niet een gift in de zin van gratis aangeboden, want de financiering van deze ambtsketen komt uit de gemeentebegroting en zal dus nog een goedkeuring van de raad behoeven met de daarbij behorende begrotingswijziging, maar in de zin van een noodzakelijk cadeau voor het functioneren van de voorzitter van deze raad. Het initiatief hiertoe is genomen door de wethouders maar verdient nu eenmaal de instemming van de raad. De fractievoorzitters zijn tijdig op de hoogte gebracht van dit initiatief, dus over die instemming van de raad maak ik mij niet zo'n zorg. Ik beperk mij nu als nestor van deze raad tot het memoreren van het feit dat het ontvangen van een nieuwe ambtsketen, in zijn vormgeving een typisch Nederlands gebruik, een toch redelijk uniek gebeuren is, zowel voor u mijnheer de voorzitter als voor ons als raadsleden.
Dat unieke gebeuren, ik denk "once in a lifetime" willen wij als raad toch niet zo maar voorbij laten gaan. Dat zou jammer zijn want onderzoek mijnerzijds heeft uitgewezen, dat deze ambtsketen stijf staat van de symboliek en het bovendien een aantal interessante feiten in zich heeft. Er valt dus nogal wat te vertellen over deze ambtsketen. Eerst maar de feiten. De keten bestaat uit 24 schakels die elk een onderwerp uitbeelden dat kenmerkend is voor het Westland en dus ook voor Wateringen. Van onderaf gezien, naar rechts draaiend, zijn dat de roos, de gerbera, de anthurium en de tulp, ook in die volgorde. Elke bloem wordt afgewisseld door een schakel met een gestileerde kas. De kassensierbloemteelt dus, een van de twee elementen waarop het Westland economisch steunt. De basis en de top van de keten worden gevormd door schakels met druiventrossen. De druif, een hele wijk in onze gemeente heeft er zijn naam aan te danken, als overgang naar de andere helft van de keten, de kassen-groenteteelt, het andere element van de Westlandse economie. Van rechts nu naar links draaiend vanuit de druif: de tomaat, de paprika, de komkommer en de wortelen, ook hier steeds afgewisseld door een schakel met het kassymbool. Aan de onderzijde van de keten hangt het gemeentewapen met aan de andere zijde het wapen van Nederland. De keten weegt 600 gram en is gemaakt van zilver en koper in een verhouding van 925/1000 zilver en 75/1000 koper. Zoals te doen gebruikelijk is de keten aan de achterzijde voorzien van een aantal waarmerken. Ze staan op de tweede kassschakel, rechts van de sluiting. Ten eerste het zilvermerk "ZWA" hetgeen betekent Zilverwerk At (bedrijfsnaam en voornaam van de maker At Brandenburg). Dan het gehalteteken, 925/1000 en het Gildeteken, het wapen van Schoonhoven met de letter M (= het waarborgkantoorteken van Schoonhoven). Dan het kantoorteken van de keuring, een Minervakop met de letter R (= keuringsstad Gouda). Tenslotte de letter L voor het jaar 1995. Dit voor zover de feiten. Nu de symboliek.
Eerst de Minervakop. Minerva is in de Romeinse mythologie de godin van de wijsheid en dapperheid en wordt afgebeeld met schild en speer. Zij was de dochter van Jupiter en de beschermster van kunsten en wetenschappen.
Voorwaar een mooi symbool op de ambtsketen van een burgemeester, vlak voor de tweede werkconferentie in het kader van de kerntakendiscussie. Dan die 24 schakels: 1 x 24, 2 x 12, 3 x 8 en 4 x 6. Een stukje getallensymboliek. Eerst maar eens 12. De maat in onze samenleving: 12 maanden, 12 uren per dag en per nacht, de twaalf apostelen en twaalf sterrenbeelden. Maar ook, als je de 1 en de 2 uit 12 optelt krijg je drie, het perfecte getal, de drie-eenheid. Ik kan nog veel verder gaan, maar dat zal ik in dit kader niet doen. Nog een interessant getal is de 8: 2 x 2 x 2. 2 is dualiteit, in ons huidig politiek jargon dualisme, het kennisnemen van de mening van beide partijen. Een gezond symbool dus in een ambtsketen van een burgervader. Tenslotte de 6. In de filosofie het symbool voor het principe van wet. Voorzitter, zo'n symbool in uw ambtsketen moet u toch geruststellen. Voor zover wat getallensymboliek.
Ook in de schakels zit symboliek, politieke symboliek. In de eerste plaats zijn al onze politieke kleuren vertegenwoordigd: de rode tomaat en wortel, de blauwe druif en de groene komkommer. Ook is het interessant om te kijken naar de volgorde van de schakels en wie naast wie staat. De rode tomaat naast de groene paprika, of is dat dan ineens een rode paprika? De groene komkommer naast de blauwe druif, of wordt dit dan ineens een groene druif? Een blauwe Alicante of een witte Emile? Een gele tulp naast de blauwe druif, zijn dat niet de politieke kleuren van het Westland? Voorzitter, ik kan zo doorgaan en het onderstreept hoe belangrijk die keten om uw schouders is: de perfecte illustratie van uw vak. Er is nog een element in de keten die een zwaar symbool is en waar ik deze korte gedachtengang rondom uw ambtsketen mee wil besluiten. De gerbera: in mijn ogen is het de zon stralend over het Wateringse en over het Westland. Met haar warmte energie gevend aan onze economie en aan onze samenleving. Een onuitputtelijke energiebron. In de keten gelegen aan de kant van het hart, de energiebron die het menselijk lichaam de kracht geeft om datgene te doen waar het voor bestemd is. Wij wensen u toe, als voorzitter van deze raad en als drager van deze keten, dus eigenlijk ook voor diegene die u bij afwezigheid vervangt, dat u de symboliek van deze keten weet te gebruiken en samen met ons zult vertalen in ideeën die de gemeente Wateringen uit de woelige periode van nu in rustiger vaarwater zal brengen. Zo moge het zijn. Ik dank u wel."
Auteur: Maxim van Ooijen van de Historische Werkgroep "Oud-Wateringen & Kwintsheul"